‘Je hoeft je nergens voor te schamen’ zei ik als coach regelmatig tegen mijn klanten. Een heel mooie uitspraak, vond ik altijd. Want als je iets echt oprecht doet, met de zuiverste intenties, dan is er niets om je voor te schamen. Dan kun je jezelf altijd recht in de spiegel aankijken en dat is het belangrijkst, toch …?! Een prachtige aanname, totdat schaamte op mijn deur klopte.
Nu weet ik: schaamte gaat helemaal niet over iets wat je doet, en ook niet over de intentie waarmee je iets doet. Schaamte gaat over wie je bent. Over hoe je gezien wordt door jezelf en door anderen. Het is de angst voor het verlies van je positie, jouw positieve imago is in gevaar. Ik weet er alles van.
Het was zaterdagmorgen. Ik liep net naar beneden, naar mijn kinderen. Mijn lief lag nog te slapen. Zijn telefoon die op de trap lag, gaf een belletje. Onbewust keek ik op zijn scherm. ‘Ik lief jou’ hartjehartje, las ik. Mijn hart stond even stil…. afzender Storms….. Eerst voelde ik ontkenning, daarna verwarring en toen werd het koud in mijn lijf. Terwijl ik de trap terug opklom golfde er een tsunami aan emoties door mij heen.
Waar ik bang voor was bleek waar. Mijn lief had zijn hart verloren aan zijn collega en hij had dit al maanden voor me verborgen gehouden. Verliefd … hoe dan …? Waarom had hij dit niet aan mij verteld? Hoe kan het dat het voor hem niet veilig was om dit met mij te delen? Hoe kan ik zo blind zijn geweest, de coach die denkt veel te weten over gedrag en mensen, …?
Mijn brein kon de realiteit niet aan. Mijn lief die zei dat hij het allemaal ook niet begreep versterkte de verwarring. Cognitieve dissonantie speelde spelletjes met mij. Schaamte kroop mijn systeem binnen en groeide met de dag. Het beeld dat ik van hem had, van mijn gezin en van mijzelf, alles begon te wankelen. Langzaam vielen de puzzelstukjes op hun plek. We hadden een paar heftige jaren achter de rug. Een aantal sterfgevallen en het bouwen aan een gezin met jonge kinderen, hadden ons in het standje overleven geduwd en uit elkaar gedreven.
Hij schaamde zich omdat het beeld wat ik van hem had als trouwe echtgenoot, nu aan diggelen lag. Ik schaamde me naar hem voor mijn aandeel in de onveiligheid binnen onze relatie. En ik schaamde me voor mijn directe omgeving. Ik wilde niet dat het beeld over ons zou veranderen. Na een aantal lijmpogingen, relatietherapie en een paar nieuwe incidenten vond ik de moed om te stoppen. Ik verbrak de relatie en daarmee viel ons gezin en alle toekomstplannen die we deelden uiteen. Weer voelde ik schaamte. Ik had nooit de ambitie gehad om een alleenstaande moeder te worden.
Zo leerde ik een aantal wijze lessen. Schaamte brengt ons helemaal niets. Het werkt alleen maar verlammend en vertragend en drijft je weg van wie je in wezen bent. De gebeurtenissen in mijn leven bepalen niet wie ik ben. De keuzes die ik maak hoef ik aan niemand te verantwoorden, behalve aan mijzelf en mijn kinderen. Schaamte is niets meer dan een poging tot het verhullen en verbergen van een probleem en het ontneemt ons de kans om tot een oplossing te komen.